dışı istihdamın hem devlete hem de işçiye verdiği zararı anlatmış,
çalışma yaşamını tehdit eden büyük bir tehlike olduğuna dikkat
çekmiştim.
Kayıt dışı istihdam iş cinayetlerinin yanı sıra emekçiyi kıskacına
alan, emeğini sömüren ilkel bir çalışma biçimi.
En yalın tanımı ile sigortasız, sosyal güvencesiz karın tokluğuna, çok
düşük ücretle merdiven altında çalışmaktır kayıt dışı istihdam.
Bir aralar yüzde 60’lar düzeyinde olan bu ilkel çalışma sistemi, son
yıllarda etkin denetimler, alınan önlemler sayesinde yüzde 30’lara
kadar geriledi. Ne var ki çirkin varlığını hala sürdürüyor, emek
hırsızlığına devam ediyor.
Malum, iş kazalarında Avrupa şampiyonuyuz. Ne yazık ki kayıt dışılıkta
da birinciyiz.
Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Örgütü’ne (OECD) üye 34 ülke arasında
Türkiye, kayıt dışı istihdam, dolayısıyla yarattığı kayıt dışı
ekonomide birinci sırada yer alıyor.
İş cinayetlerindeki kötü sicilimiz yetmezmiş gibi, şimdi de kayıt
dışılıkta Avrupa şampiyonluğuna sahibiz.
Daha birincisinin olumsuz görüntüsünü, algısını gideremeden, başka bir
kötü tablo ile karşı karşıya kaldık.
Boğaziçi Üniversitesi Ekonomi Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Ceyhun
Elgin yaptığı araştırma ile Türkiye’nin bu alandaki olumsuz tablosunu
ortaya koydu.
Araştırmasında Türkiye’de son 10 yılda kayıt dışı ekonomide hiçbir
başarı sağlanamadığını savunan Elgin, bu sorunun kronik bir hal
aldığına vurgu yapıyor.
Elgin, 2023 yılında Türkiye ekonomisinin yüzde 24’ünün kayıt dışı
olacağını iddia ederek, ilkel çalışma sistemini önlemenin yolunun
ekonomiyi büyütmekten geçtiğini bildiriyor.
Araştırmada Türkiye kayıt dışı ekonomide birinci olurken, Estonya
ikinci, Meksika üçüncü, İtalya dördüncü, Yunanistan beşinci sırada yer
alıyor. Listenin alt sıralarında, ABD, İsviçre, Avusturya, Lüksemburg,
Japonya, İngiltere bulunuyor.
Kayıt dışılığın önlenmesi için temel şart, kayıtlı ekonominin
büyümesi. Kuşkusuz ekonomideki büyüme yeni ve kayıtlı iş alanları
yaratacağından kayıt dışılığa darbe vuracaktır.
Bunun yanı sıra siyasi istikrar, düşük enflasyon ve yolsuzluk
algısında iyileşme de kayıt dışılığı önlemede diğer öncelikler.
Yani bir ülkedeki siyasi istikrarı, düşük enflasyonu değerlendiren
yabancı yatırımcı, o ülkeye rahatlıkla yatırım yapıyor, kayıtlı
istihdama, ekonomiye katkı sağlıyor.
Türkiye’ye baktığımızda, eğer yıllardır tek başına bir iktidar siyasi
istikrar olarak nitelendirilirse bu var. Ancak içteki terör olayları,
siyasetin kesin çizgilerle ayrışması yabancı yatırımcının aradığı
siyasi istikrarı sağlayamıyor.
Enflasyon desen aldı başını gidiyor, yeniden çift hanelere ulaşmak
üzere. Bu iki olumsuz kriteri gören yabancı yatırımcı gelmekten
kaçınıyor.
Aynı durum yerli yatırımcı için de söz konusu. Onlar da yeni
yatırımlara temkinli yaklaşıyor.
Yeni işyerleri, fabrikalar açılmayınca işsizlik artıyor, milyonlarca
kişi üç-beş kuruş uğruna kayıt dışı çalışmaya yöneliyor.
Bunu fırsat bilen küçük kaçak işletmeler devreye giriyor, işçiyi kayıt
dışı çalıştırıyor. Ondan sonra gelsin şampiyonluk.
Anlayacağınız, ekonominin büyümesi, kayıt dışılığın önlenmesi için
gerçekten siyasi istikrar şart, enflasyonun dizginlenmesi de
kaçınılmaz.
Bir derken, iki olan bu kötü birincilikten de çıkarılacak yasalarla,
mevzuatlarla, aksatılmadan yapılacak denetimlerle, ağır yaptırımlarla
tez elden sıyrılmalıyız.
Yoksa kayıt dışılıktan daha çok yakınırız.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder